-
1 ни
I частица1) ні2) (после мест. и местоименных наречий) нічто ни говори, а ехать придётся
— што ні кажы, а ехаць давядзецца— ні-ні, ані, ані-ні— ні гугу, ні мурмур— ні за што (на свеце)!, ні за якія грошы!— самы лепшы, найлепшыII союз нікуда ни кинь, всё клин погов.
— куды ні кінь, усюды клінни он, ни она не придут
— ні ён, ні яна не прыйдуцьни встать, ни сесть
— ні ўстаць, ні сесціни взад, ни вперёд
— ні ўзад, ні ўперад, ні туды, ні сюдыни то, ни сё
— ні тое, ні сёени с того, ни с сего
— ні з таго, ні з сяго, ні села, ні палани рыба, ни мясо
— ні рыба, ні мясани к селу, ни к городу
— ні к сялу, ні к горадуIII (отделяемая часть мест.) ніни за что, ни про что
— ні за што, ні пра што, без дай прычыны -
2 проведать
адведаць; даведацца; знюхаць; зьнюхаць; праведаць; прапытаць* * *совер.— праведаць (наведаць, даведацца) сябра— праведаць (уведаць, даведацца) аб яго прыходзе (пра яго прыход) -
3 проведывать
несовер.см. проведать -
4 что
* * *I мест.2) (в знач.: «как», «какой») як, які, шточто, твоя голова лучше?
— што (як), твая галава лепш?ну что, как у вас на даче?
— ну што, як у вас на дачы?3) (в знач.: «почему», «зачем») чаго, што4) (в знач.: «сколько») колькі, шточто было духу, пустился бежать
— колькі было духу, пусціўся бегчы5) (в относительном употреблении) што, якідерево, что тут росло
— дрэва, што (якое) тут расло(одно-другое-третье) разг. адно-другое-трэцяе, што-што-шточто вспомнил, что забыл, что перепутал
— што ўспомніў, што забыў, што пераблытаў (адно ўспомніў, другое забыў, трэцяе пераблытаў)(уж) на что разг.
— ужо ж які (да чаго) (перед сущ. или прил.), ужо ж як (да чаго) (перед нареч. или глаг.)— што за клопат?, якая патрэба?— што толку?, якая рацыя?, які сэнс?8) (в знач.: что я говорю?, даже не) ды што тамдостаточно одного слова, намёка… что намёка! взгляда
— досыць (дастаткова) аднаго слова, намёку… ды што там намёку! — позіркуни за что, ни про что
— ні за што, ні пра што, без дай прычыны— няма чаго, няма патрэбы, без патрэбы, не трэба— лічыць за нішто, не лічыццаII союз1) штознаю, что скажешь
— ведаю, што скажашдосадно, что ты опоздал
— прыкра, што ты спазніўсячто ни день, крепнет борьба за мир во всём мире
— што ні дзень, мацнее барацьба за мір ва ўсім свецечто в городе, что в деревне
— што ў горадзе, што ў вёсцы2) (в знач. сравнительного союза) яккручину, что тучу, не уносит ветром
— тугу, як хмару, не зносіць ветрам -
5 намекать
* * *я знаю, на что он намекает
— я ведаю, на што ён намякае (ківае), да чаго ён хіліць, пра што (аб чым) ён заікаецца -
6 рука
* * *держать в руках прям., перен.
— трымаць у рукахруки по швам! воен.
— рукі па швах!— неразборлівая рука, неразборлівы почырк— па правую руку, з правай рукі, справарука руку моет погов. неодобр.
— рука руку мыесвоя рука владыка погов.
— свая рука ўладыка— рука не задрыжыць у каго, чыя— сярэдні, сярэдняй рукірукой подать (куда-либо, откуда-либо)
— рукой падаць— трымаць чыю-небудзь руку, быць на чыім-небудзь баку— набіць руку на чым-небудзь (налаўчыцца, налажыцца)— нікуды не варта, вельмі дрэннаприбрать к рукам кого-либо, что-либо
— прыбраць да рук каго-небудзь, што-небудзь— на руку, падыходзіць— рукой не дастаць, фігай носа не дастацьне знать, куда руки деть
— не ведаць, куды рукі дзець— палажыўшы руку на сэрца, шчыра кажучы -
7 про
а; аб; аба* * *предлог с вин.аб (кім-чым)— гаварыць пра каго-небудзь, гаварыць аб кім-небудзь— ні за што ні пра што, без дай прычыны -
8 бдеть
-
9 знаменовать
-
10 о
а; аб; аба* * *I (об, обо) предлог— бок у бок, плячо ў плячоаба (употребляется только в сочетании: «обо мне» — аба мне)кроме того, иногда, особенно для обозначения предмета сожаления, огорчения и т.п., переводится предлогом па (кім-чым)5) с предл. (для указания на количество частей, членов и т.п., из которых состоит предмет) з (чым), на (чым)у (што)кроме того, иногда переводится также конструкциями без предлога— вясной, увесну— пальцам не паварушыў, пальцам аб палец не ўдарыўII межд. о -
11 порадеть
* * *совер. уст. (кому, о ком-чём) парупіцца (аб кім-чым, пра каго-што), падбаць (аб кім-чым, пра каго-што), паклапаціцца (аб кім-чым, пра каго-што), паспрыяць (каму-чаму), пастарацца (для каго-чаго) -
12 нечего
-
13 относительно
дачынна; наконт* * *1) нареч. адносна, больш-менш, параўнальна2) предлог с род. (по отношению) адносна (каго-чаго), што тычыцца (каго-чаго), у дачыненні (каго-чаго), аб (кім-чым), пра (каго-што)— аб яго звароце (пра яго зварот, што тычыцца яго звароту, адносна яго звароту) вестак няма -
14 страдать
* * *несовер.1) (от чего и без доп.) пакутаваць— у яго дрэнная арфаграфія, у яго заганы (ён мае заганы) у арфаграфіі, у яго кульгае арфаграфія -
15 дело
бізнес; бізнэс; занятак; інтарэс; інтэрас; справа; справунак* * *ср.наше дело правое, победа будет за нами!
— наша справа справядлівая, перамога будзе за намі!папка для дел канц.
— папка для спраў— нездарма, па заслугах— прыхваткамі, перапынкаміизвестное дело вводн. сл.
— вядомая рэч— мая хата з краю, я тут ні пры чым— першым чынам, перш за ўсё, перш-наперш— скарыстаць, пусціць у ход— прызнацца, прызнаюся— слушна (добра, праўду) казаць— быць (стаяць) у баку, быць ні пры чыми дело с концом, и делу конец
— і канец, і ўсё— воля ваша (твая, яго, яе, іх) -
16 касаться
дакранацца; датычыцца; датычыць; кранацца; кранаць; тычыцца* * *несовер.3) (иметь отношение) тычыцца, датычыцца, датычыць -
17 смотреть
глядзець; даглядаць; паглядаць; пазіраць; пільнаваць* * *несовер.1) глядзець2) (на кого, что как на… — относиться каким-либо образом) глядзець4) перен. (наблюдать, присматривать) глядзець, наглядаць (за кім, чым, каго, што)даглядаць (каго, што)— глядзець за дзецьмі, даглядаць (глядзець) дзяцей6) (показываться откуда-либо) глядзець, выглядваць(выглядывать) выглядваць, выглядацьничего вы, смотрю я, не понимаете
— нічога вы, бачу я, не разумееце10) в знач. повелит.смотри, смотрите
— глядзі, глядзіце, бач, бачцесмотри, не упади
— глядзі, не павалісясмотри ты, какой сердитый!
— бач ты, які злосны!а)
глядзець ва усе вочыбыць пільнымсмотреть в глаза, в лицо чему-либо
— глядзець у твар чаму-небудзь— глядзець вялікімі вачамі, дзівіццасмотря как (где, когда, какой и т.п.)
— гледзячы як (дзе, калі, які и т.п.)как (словно, будто) в воду смотрел
— як у ваду глядзеў -
18 паразумецца
паразумецца зак.Прийти к согласию, единодушному мнению.Я спадзяваўся, што з ім самім мы хутчэй паразумеемся. Лобан....Гаспадар хацеў праводзіць госця, але той адмовіўся, сказаў пра гэта прабачліва і ціха, і гаспадар зразумеў, што, можа, так і трэба, што пасядзелі і памаўчалі яны добра, а ў чым паразумеліся, здагадаецца кожны сам. Стральцоў. Канечне, рана-позна братам трэба дзяліцца, заводзіць сваю гаспадарку, але ці паразумеюцца яны мірна без яго? Далідовіч.Беларуска-расейскі слоўнік безэквівалентнай лексікі > паразумецца
-
19 насчёт
* * * -
20 свет
людства; людзтва; свет; сьвет; святло; сьвятло* * *I муж.на свету, в свету
— на святле, (под влиянием освещения) ад святла— чуць свет, да світання, на досвітку, на золку— чуць свет, яшчэ і на дзень не займаласяII 1) (земля, вселенная) свет, род. свету муж., мн. нет— свет клінам (не) сышоўся, не толькі свету, што ў акне— на край свету, за светбродить, слоняться по свету
— бадзяцца па свеце
- 1
- 2